المطلع
عاجل

post-image

واشنتۆن نیگەرانە و باڵیۆزەکەی "دەستێوەردان" دەکات و هاوپەیمانی نێوان تەقەدوم و سەدريیەکان حکومەتی سودانی دەڕوخێنن


12:45 ڕاپۆرتە ڕۆژنامەوانییەکان
2023-11-22
84

لە چواردەی تشرینی دووەمدا یەکەم پێشینەی لەو جۆرە دەردەکەوێت، بەپێی وەسفی ئەنجومەنی ئەتڵەسی، دوای ئەوەی دادگای باڵای فیدراڵی هەڵوەشاندنەوەی ئەرکی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق مەحەممەد حەلبووسی و لەکار لابردنی ڕاگەیاند، جگە لە تاوانبارکردنی بە چەندین تۆمەت، لەوانە "ساختەکاری، خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات و پێشێلکردنی سوێندی فەرمی"، بەپێی بڕیاری دادگا بۆ لابردنی سەرۆکی پەرلەمان لە پۆستەکەی و دەستپێکردنی پرۆسەی یاسایی لە دژی ئەو تۆمەتانەی لە دژی ئەنجام دراوە، دوای شەڕێکی یاسایی هات دژی یەکێک لە ئەندامانی پێشووی پەرلەمانی حیزبەکەی، لەیس دلەیمی، کە حەلبووسی تۆمەتبار کرد بە تۆمارکردنی دەست لەکارکێشانەوەی لە کاتێکی پێشوو و بەکارهێنانی بۆ فشارخستنە سەری بۆ تێپەڕاندنی ئەو بڕیارانەی کە ئەو پشتیوانی لێدەکات، شتێک کە یاسای عێراقی بە پێشێلکردنی سوێندخواردن و خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات دادەنێت.
دەرئەنجامەکانی لابردنی حەلبووسی لە پۆستەکەی بەخێرایی دەرکەوت لەگەڵ ڕاگەیاندنی دەستلەکارکێسانەوەی چەند بەرپرسێک، بەتایبەتی وەزیرانی پلاندانان و پیشەسازی و ڕۆشنبیری، کە لەلایەن سەرۆک وەزیرانی عێراق مەحەممەد شەیاع سودانییەوە ڕەتکرایەوەو ڕاستەوخۆ گەڕانەوە بۆ پۆستەکانیان، لە کاتێکدا هەواڵەکان دەربارەی دەست لەکارکێشانەوەی ئەندامانی پارتی تەقەدوم کە مەحەممەد حەلبووسی سەرۆکایەتی دەکات لە پەرلەمان بەردەوامن، کە نیگەرانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکای بەرزکردەوە کە لەسەر هێڵی قەیرانەکە بڕیارەکەی دادگاکە، کە بە "تەمییز ناکرێت"، کاریگەرییەکەی لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی بەجێهێشت، دوای ئەوەی ڕاپۆرتی ڕۆژنامەوانی زۆر لەسەر ئەم پرسە ڕاپۆرتیان بڵاوکردەوە، گرنگترینیان لەلایەن ڕۆژنامەی ئیسرائیلی The Jerusalem Post، کە تیایدا نووسیویەتی "ئەو تۆمەتانەی کە بەدوای حەلبووسیدا دەچن کە دەیەویست دۆخی عێراق لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی بکات و ئیمزاکردنی گرێبەستێک لە ڕێگەی حیزبەکەیەوە لەگەڵ کۆمپانیایەکی ئیسرائیلی (گومانلێکراوە)".
ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا لەژێر "نیگەرانیە" سەبارەت بە "کاریگەری سیستەمی سیاسی عێراق کە لەسەر بنەمای تایەفەیی دروستکراوە"، بەپێی وەسفی ئەتڵەسی، ئەمەریکا هەوڵەکانی خۆی دەستپێکرد بۆ "چارەسەرکردنی قەیرانەکە"، هەروەک لەلایەن تۆڕی عەرەبی نوێوە پشتڕاستکراوەتەوە کە باڵیۆزی ئەمەریکا ئێلینا ڕۆمانۆسکی لە 16 ئەم مانگەدا لەگەڵ سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراق، فایەق زێدان کۆبووەوە و سەرۆکی لەکارکراوی پەرلەمان مەحەممەد حەلبووسی بە هەوڵی کۆتایی هێنان بە کێشەکە.
ئەتڵەسی سەبارەت بە قەیرانی لەکارکردنی حەلبووسی لە پۆستەکەیدا، پشتڕاستی کردەوە کە کێشەکان بە لابردنی پەرلەمانتاری پێشووی پەرلەمانی عێراق لەیس دلەیمی دەستی پێکردووە، کە سکاڵایەکی یاسایی دژی حەلبووسی تۆمارکرد و تۆمەتباری کرد بە "ساختەکاریی" لە دەست کارکێشانەوەکەی و بەکارهێنانی بۆ دەرکردنی لە ئەنجومەنی نوێنەران بەبێ ئاگاداری پەرلەمانتاری لەناوبراو، جگە لە بانگەشەکانی دیکە، دیارترینیان کە لەلایەن ئەندامی پەرلەمان باسم خەشان تۆمارکرابوون دژی حەلبووسی.
ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، لەنێویاندا کوردەکان کە ناویان ئاشکرا نەکرد، بە TNAیان وت، بڕیاری لابردنی حەلبووسی لە پۆستەکەی " پێشێلکردنی دەستووری عێراقە" و جەختیشیان کردەوە لەوەی "دادگای باڵای فیدراڵی دەسەڵاتی ئەوەی نییە ئەندامێتی هیچ ئەندامێکی پەرلەمانی عێراق هەڵبوەشێنێتەوە"، بە سەرۆکیشەوە، شتێک کە ئەنجومەنەکە خۆی پشتڕاستی کردۆتەوە بە ڕەتکردنەوەی بابەتەکانی پێشوو کە داوای لابردنی ئەندامانی پەرلەمانیان دەکرد.
ئەو پەرلەمانتارەی کە لە سەرەوە ئاماژەیان پێکراوە ئەنجومەنی باڵای دادوەری تۆمەتبار دەکەن بە دەرکردنی بڕیارێکی "سیاسی" و جەختیان لەوە کردەوە کە "بڕیاری لابردنی حەلبووسی تەنها پێشێلکردنی دەستووری عێراق نییە، بەڵکو ئامانجێکی سیاسییە کە لەلایەن ئەنجومەنی دادوەرییەوە لەژێر فشاری لایەنە شیعەکانی دڵسۆزی ئێراندا ئەنجام دەدرێت"، لێدوانەکانی نوێنەرەکان ڕەنگدانەوەی لێدوانەکانی دیکەی ئەندامانی دیکەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بوو، هەروەها بە توانایەکی ڕانەگەیەنراو، کە تیایدا بۆ تۆڕی TNA پشتڕاستیان کردەوە کە بڕیارەکەی دادگا ناتوانرێت بە "نادەستووری" وەسف بکرێت.
دادگاکە بۆی دەرکەوت کە حەلبووسی تاوانی ساختەکاری ئەنجام داوە بە نووسینی دەست لەکارکێشانەوەیەک کە بۆ ئەندامێکی چالاکی پەرلەمان دانراوە، ئەمەش پێشێلکردنی گەورەی ئەو سوێندەیە کە لە کاتی وەرگرتنی ئەرکەکانیدا خواردویەتی. 
تۆڕەکە هەروەها ڕاپرسییەکی لەسەر بۆچوونی پسپۆڕانی یاسایی کرد، کە ئەوەیان پشتڕاستکردەوە، بەپێی ئەوەی کە دادگای باڵای فیدراڵی عێراق نەیویستووە ڕێگە بە حەلبووسی بدات بڕیارەکە وەک پڕوپاگەندەی سیاسی بەکاربهێنێت، کە دەڵێن لەگەڵ بڕگەکانی دەستووری عێراقدا هاوتایە و ڕوونیشیکردەوە کە "تۆمەتبارکردن و تاوانبارکردنی حەلبووسی بە تاوانی ساختەکاری وای لێدەکات لەنێو ئەو کەسانەدا بێت کە ڕووبەڕووی کەیسەکانی (درۆ) و پێشێلکردنی سوێند تۆمەتبار بکرێت"، لە ڕاپۆرتێکدا کە لە حەڤدەی تشرینی دووەم بڵاوکرایەوە پشتڕاستی کردەوە کە حەلبووسی "بە هیچ شێوەیەک نکۆڵی لەو تۆمەتانە نەکردووە کە لەلایەن دادگاوە لە دژی تۆمارکراون لەنێو ئەو سکاڵا یاساییانەی کە لە دژی تۆمارکراون"، لەوانە تۆمەتەکانی پەیوەست بە "هەوڵدان بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی عێراق لەگەڵ ئیسرائیلدا"، کە تۆڕی عەرەبی نوێ ئاماژەی پێدا، کە لەژێر پۆلێنی ئەو کەسانەدایە کە تاوانبارکراون.
بەگوێرەی ڕۆژنامەی ئیسرائیلی The Jerusalem Post، کەیسەکانی دژ بە حەلبووسی تەنها لەو تۆمەتانەدا نەوەستاون کە لەسەری ڕەتکراونەتەوە، کە دەڵێت ئەو تۆمەتانەی لە دژی ئەو کراوە بریتین لە "هەوڵدان بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی عێراق لەگەڵ ئیسرائیل و واژۆکردنی گرێبەستێک لەگەڵ کۆمپانیایەکی ئەمەریکی کە پشتیوانی لە ئیسرائیل دەکات، کە تا ئێستا هیچ بەڵگەیەک نییە"، سەرەڕای ئەوەی ئاژانسی «موتەڵع» بەڵگەنامە فەرمییەکانی بڵاوکردەوە، لەوانە ئەو گرێبەستانەی کە مەحەممەد حەلبووسی لەگەڵ کۆمپانیایەکی ئەمەریکی بۆ ئاسایکردنەوەی پەیوەندی عێراق و ئیسرائیل واژووی کرد.
عەلی زوبەیدی ئەندامی پەرلەمانی هاوپەیمانی فەتاح بە کوردستان 24ـی ڕاگەیاند، کە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی دژ بە حەلبووسی ئێستا ڕێگری دەکات لەوەی بچێتە دەرەوەی عێراق، جگە لە "سەپاندنی مانەوەی بەزۆر" بەسەریدا، بەهۆی پەیوەندییەکەی لەگەڵ پرسی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان لەگەڵ ئیسرائیلدا و جەختی لەوە کردەوە کە "هەوڵەکانی ئاساییکردنەوە پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل لەگەڵ لابردنی حەلبووسی لە پۆستەکەی لابراوە".

باڵیۆزی ئەمەریکا دەستێوەردان دەکات و واشنتۆن "نیگەرانە" و لە یەکەم کاردانەوەکانی سەرۆکی پەرلەمان لەکارکراو، مەحەممەد حەلبووسی بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی بە "سەیروسەمەرە" وەسف کرد، بە "کردەوەیەک کە لەلایەن لایەنە شاراوەکان ئەنجام دراوە کە هەوڵی نەهێشتنی سەقامگیری ئەمنی لە عێراقدا دەدەن"، کە ئەنجومەنی ئەتڵەسی لە ڕاپۆرتەکەیدا پشتڕاستی کردەوە کە حەلبووسی سەر بە سوننەیە کە سیاسەتمەدارانی سوننە هەتا ئەم دواییانە ئەوەیان لەپشت گرتووە"، ئەنجومەنەکە جەختی لەوەش کردەوە کە بەڕێوبەرایەتییەکەی ئەمەریکا لابردنی حەلبووسی بە "هۆکارێک دەبینێت کە هەڕەشە لە سەقامگیری پرۆسەی سیاسی لە عێراق بکات"، جەختکردنەوە لەسەر ئەوەی دەست لەکارکێشانەوەی ئەندامانی پەرلەمانی سەر بە حیزبی تەقەدوم بە سەرۆکایەتی حەلبووسی دەبێتە هۆی دووبارەبوونەوەی ئەزموونی ڕەوتی سەدر لە ساڵی 2022 و دەرچوونیان بە تەواوی لە پرۆسەی سیاسی، کە دەبێتە هۆی ئەوەی کورسییەکانی پارتی تەقەدوم، گەورەترین پارتی سوننە، لە بەرژەوەندی بزووتنەوەی عەزم بە سەرۆکایەتی خەمیس خەنجەر بێت، کە ئەنجومەنەکە دەڵێت: دەبێتە هۆی "ناکۆکییەکی ناوخۆیی سوننەکان که له نێوان لایەنە شیعەکاندا ڕوویداوه، دوای کشانەوەی سەدرییەکان و کوردەکان"، به ئاماژە بە ناکۆکییەکانی نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانی کوردستان.
هەڕەشەی حەلبووسی بۆ "بوونی ئامانجکردنی سیاسی و پەراوێزخستنی سوننەکان" بە دەرکردنی لە پەرلەمان، بەپێی وەسفی ئەنجومەنەکە، نیگەرانی بەڕێوەبەرایەتی ئەمەریکای بەرزکردەوە لەوەی کە سیستەمەکەی ئێستا لەسەر بنەمای کۆتای تایەفەیی لە ئەنجامی ناکۆکییە ناوخۆییەکاندا ڕووبەڕووی "شکاندن"ـی زیاتر دەبێتەوە، جگە لەو قسانەی کە لەلایەن حەلبووسی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا لە کاردانەوەیەکی ڕاستەوخۆدا بەرامبەر بڕیارەکەی بۆ لابردنی حەلبووسی، باڵیۆزی خۆی لە عێراق ئەلینا ڕۆمانۆسکی نارد کە تۆڕی عەرەبی نوێ ئاشکرای کرد لە 16 تشرینی دووەمدا کۆبوونەوەیەکی لەگەڵ سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری فایق زەیدان ئەنجامداوە، لە هەنگاوێکدا کە تۆڕەکە بە "دەستێوەردانی ڕاستەوخۆی ئەمەریکا" لە قەیرانی سیاسی ئێستای عێراق وەسف کرد.
هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە گفتوگۆکانی باڵیۆزی ئەمەریکا لەگەڵ فایەق زڵدان، جەختکردنەوە لەسەر ڕێزگرتن لە دەستووری عێراق و شوێنکەوتنی ڕێوشوێنە یاساییەکان و پاراستنی سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری عێراق بە دوورکەوتنەوە لە ئۆپەراسیۆنە سیاسییەکان لەخۆ دەگرێت، هەروەها باڵیۆزی ئەمەریکا لە هەمان ڕۆژدا لەگەڵ حەلبووسی کۆبووەوە و لە ڕێگەی تویتەرەوە پشتڕاستی کردەوە کە لەگەڵ مەحەممەد حەلبووسی قسەی کردووە سەبارەت بە "پێشکەوتنە سیاسییەکانی ئەم دواییە و بارودۆخی ئەمنی" و ئاماژەی بە نیگەرانییەکانی ئەمەریکا کرد سەبارەت بە جیابوونەوەیەکی سیاسی کە دەبێتە هۆی "ئەنجامی نەرێنی" لەسەر ڕژێمی ئێستا، جگە لە بارودۆخی ئاسایشی جێگیری ئێستا.
تۆڕەکە هەروەها لە ڕێگەی سەرچاوەیەکی خۆیەوە ئاشکرای کرد کە باڵیۆزی ئەمەریکا "ناوبژیوانی" نێوان فایەق زێدان و حەلبووسی کردووە بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنێک کە تێیدا حەلبووسی بگەڕێتەوە بۆ سەرۆکایەتی پەرلەمان و ڕێوشوێنە یاساییەکانی ئێستا لە دژی ڕادەگرێت، کە ئەو سکاڵایە دەگرێتەوە کە لەلایەن پەرلەمانتار باسم خەشان تۆمارکراوە و حەلبووسی تۆمەتبار دەکات بە "هەوڵدان بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندی عێراق لەگەڵ ئیسرائیلدا".
ئەنجومەنی ئەتڵەسی لە ڕاپۆرتێکی دواتردا ئەوەی پشتڕاستکردەوە کە حکومەتی عێراق ئاگاداری "ترس" و "کاریگەرییە نەرێنییە بەرچاوەکانی" ئەمەریکایە کە دەڵێت لەوانەیە بکەوێتە سەر حکومەتی مەحەممەد شەیاع سودانی ئەگەر حەلبووسی بە تەواوی لە پرۆسەی سیاسی دووربخرێتەوە و جەختی لەوە کردەوە کە سودانی لە یەکەم هەنگاوەکاندا کە خواستی خۆی نیشاندا بۆ کۆنترۆڵکردنی قەیرانەکە، دەست لەکارکێشانەوەی هەرسێ وەزیری ڕۆشنبیری ئەحمەد بەدرانی و وەزیری پلاندانان مەحەممەد تەمیم و وەزیری پیشەسازی خالید بەتال ڕەتکردەوە کە لە وەزارەتی ناوخۆدابە، هەروەها جێی ئاماژەیە باڵیۆزخانەی ئەمەریکا ڕەتیکردەوە وەڵامی پرسیارەکانی تۆڕی عەرەبی نوێ بداتەوە سەبارەت بە نێوەندگیرییەکەی ڕۆمانۆسکی و هۆکارەکانی هەوڵدان بۆ گەڕاندنەوەی حەلبووسی بۆ پۆستەکەی سەرەڕای بڕیاری کۆتایی دادگا.

كلمات مفتاحية

اخبار ذات صلة

تعليقات

دوایین هەواڵەکان

حکومەتی هەرێم زەمالەی خوێندنی ماستەر و دکتۆرای لە وڵاتی چین راگەیاند

حکومەتی هەرێم زەمالەی خوێندنی ماستەر و دکتۆرای لە وڵاتی چین راگەیاند

2024-05-19 08:34 0
دەمیرتاش:بڕیارەکانى دادگاى ئەنقەرە بۆ ئێمە چاوەڕوانکراو بون

دەمیرتاش:بڕیارەکانى دادگاى ئەنقەرە بۆ ئێمە چاوەڕوانکراو بون

2024-05-19 01:22 3
هەڵبژاردەی نەتەوەیی تایکواندۆی پیاوانی ئێران بووە پاڵەوانی ئاسیا

هەڵبژاردەی نەتەوەیی تایکواندۆی پیاوانی ئێران بووە پاڵەوانی ئاسیا

2024-05-19 01:08 3
حەشدی شەعبی لەناوبردنی مۆڵگەیەکی پشتیوانی لۆجستی بۆ داعش لە باکووری دیالە راگەیاند

حەشدی شەعبی لەناوبردنی مۆڵگەیەکی پشتیوانی لۆجستی بۆ داعش لە باکووری دیالە راگەیاند

2024-05-19 01:03 4
لە شاری هەولێر دوو شەقامی سەرەکی بەناوی پێشڕەو دزەیی و ژینای کچی کران

لە شاری هەولێر دوو شەقامی سەرەکی بەناوی پێشڕەو دزەیی و ژینای کچی کران

2024-05-19 00:50 3
دۆناڵد ترەمپ: وڵاتەکەمان بەرەو جەنگی جیهانی سێیەم دەچێت بەهۆی کەسانی گەمژەوە

دۆناڵد ترەمپ: وڵاتەکەمان بەرەو جەنگی جیهانی سێیەم دەچێت بەهۆی کەسانی گەمژەوە

2024-05-19 00:47 4
دەنگدانی کۆتایی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دانیشتنەکانی داهاتوو دواخراو

دەنگدانی کۆتایی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دانیشتنەکانی داهاتوو دواخراو

2024-05-19 00:21 6
فەرماندەی گشتی هێزەچەکدارەکان ڕێنماییدا بە دامەزراندنی ئەکادیمیای زانستی و ڕاهێنان بۆ کاری هەواڵگری

فەرماندەی گشتی هێزەچەکدارەکان ڕێنماییدا بە دامەزراندنی ئەکادیمیای زانستی و ڕاهێنان بۆ کاری هەواڵگری

2024-05-19 00:15 3
ئاگر له‌ ده‌غڵودان و بەرووبوومی جوتیارانی کورد لە سنووری پارێزگای کەرکووک كه‌وته‌وه‌

ئاگر له‌ ده‌غڵودان و بەرووبوومی جوتیارانی کورد لە سنووری پارێزگای کەرکووک كه‌وته‌وه‌

2024-05-18 23:35 3
ئارێز عەبدولڵا: پارتی هانی تورکیا دەدات جارێکی تر دەست لە هاوڵاتیانی پارێزگای سلێمانی بووەشێنێتەوە

ئارێز عەبدولڵا: پارتی هانی تورکیا دەدات جارێکی تر دەست لە هاوڵاتیانی پارێزگای سلێمانی بووەشێنێتەوە

2024-05-18 22:53 3
وەزارەتی ناوخۆ دەستگیرکردنی دوو قاچاغچی نەوتی  لە بابل راگەیاند

وەزارەتی ناوخۆ دەستگیرکردنی دوو قاچاغچی نەوتی لە بابل راگەیاند

2024-05-18 22:36 3
حەوتەمین ساڵیادی کۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا تێدەپەڕێت

حەوتەمین ساڵیادی کۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا تێدەپەڕێت

2024-05-18 21:39 3
کوڕ و کچێک لە رووباری سحێلا لە سنووری زاخۆ خنکان

کوڕ و کچێک لە رووباری سحێلا لە سنووری زاخۆ خنکان

2024-05-18 21:20 3
گروپەکانی یەمەن کەشتییەکی یۆنانیان بۆردۆمان کرد

گروپەکانی یەمەن کەشتییەکی یۆنانیان بۆردۆمان کرد

2024-05-18 21:04 3
بەبەڵگە.. کۆکردنەوەی واژۆ بۆ دوانەخستنی دانیشتنی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەران و هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان

بەبەڵگە.. کۆکردنەوەی واژۆ بۆ دوانەخستنی دانیشتنی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەران و هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان

2024-05-18 19:50 3
حەج و عومرەی هەرێم:یەکەم گەشتی زیارەتکاران و حاجیان لە 27ـی ئایاردا دەستپێدەکات

حەج و عومرەی هەرێم:یەکەم گەشتی زیارەتکاران و حاجیان لە 27ـی ئایاردا دەستپێدەکات

2024-05-18 18:34 7
سەرۆک وەزیران سەرۆکایەتی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی هەواڵگری نیشتمانی دەکات

سەرۆک وەزیران سەرۆکایەتی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی هەواڵگری نیشتمانی دەکات

2024-05-18 18:25 3
هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان دەچێتە گەڕێکی دیکەوە

هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمان دەچێتە گەڕێکی دیکەوە

2024-05-18 18:04 4